دانه کنجد، یکی از قدیمیترین دانههای روغنی کشف شده است که مصارف خوراکی داشته و از دیرباز توسط انسانهای اولیه مورد استفاده قرار میگرفته است.
امروزه استفاده از این دانه گیاهی، موارد مصرف زیادی پیدا کرده و تنها به استفاده از دانههای خام کنجد محدود نمیشود؛ همین امر باعث شده است تا محصولات کنجدی فراوانی با توجه به تنوع ذائقهها تولید و به بازار عرضه شود.
یکی از این فرآوردههای کنجدی، روغن کنجد است که پروسه تولید آن سه مرحله دارد؛ مرحله استخراج، تصفیه و بستهبندی. در خصوص روغن کنجد پرس سرد، مرحله تصفیه شیمیایی انجام نمی پذیرد.
برای آشنایی بیشتر با نحوه تولید روغن کنجد، در ادامه این بلاگ با ما همراه باشد.
فرآیند تولید روغن کنجد
فرآیند استخراج
در زمانهای قدیم، از روشهای سنتی و سادهتری برای استخراج روغن استفاده میشد که همچنان در برخی کشورها از جمله هندوستان رواج دارد اما امروزه استخراج روغن، از طریق روشهای صنعتی و با استفاده از دستگاههای پرس هیدرولیک، پرس مارپیچی و استخراج با حلال انجام می گیرد.
در کشورهای آسیایی و اروپایی، فرآیند استخراج اصولا در سه مرحله صورت میپذیرد. در مرحله اول، از پرس مارپیچی مداوم استفاده میشود که ممکن است فرآیند استخراج به روش پرس سرد یا گرم انجام شود. ناگفته نماند که بهترین روش استخراج روغن از دانه کنجد، روش پرس سرد است که پس از فرآیند صاف کردن، یک روغن خالص، شفاف و با کیفیت تولید میشود و بهطور مستقیم میتواند مورد استفاده قرار بگیرد.
در مرحله دوم، کنجاله به دست آمده از مرحله نخست دوباره فشرده میشود. در این مرحله، روغن به دست آمده پررنگتر است و برای مصارف خانگی باید تصفیه شود.
در مرحله سوم، کنجاله حاصل از دومین پرس نیز در شرایط همانند، روغنکشی میشود. هرچند که روغن به دست آمده، کیفیت مناسبی نداشته و بهطور معمول برای صابونسازی استفاده میشود.
فرآیند تصفیه
روشهای تصفیه روغن کنجد، به فرآیند استخراج و کیفیت روغن به دست آمده بستگی دارد و ممکن است به روشهای فیزیکی، شیمیایی یا هر دو صورت بگیرد. برای مثال در تصفیه فیزیکی از تانکهای تهنشینکننده و صافیهای پرس صفحهای استفاده میشود. در این مرحله روغن با فشار از صافیها عبور داده میشود تا ذرات معلق آن جدا شده و روغن صاف و شفاف به دست بیاید اما روغنهای به دست آمده از استخراج شیمیایی با حلال، نیازمند فرآیند تصفیه شیمیایی هستند تا به ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی قابل قبول برسند. این روش، انواع مختلفی دارد و بسته به نوع استخراج و دیگر ویژگیهای روغن، متغیر است.
فرآیند بستهبندی کردن
پس از پایان فرآیندهای استخراج و تصفیه، روغن کنجد آماده مصرف، به منظور انجام پروسه بستهبندی، به دستگاه پر کن انتقال پیدا میکند. برای بستهبندی روغن کنجد از پرکنهای سیلندر پیستونی تحت گاز ازت استفاده میشود که حجم مشخصی از روغن به درون ظروف بستهبندی انتقال یافته و پس از تزریق گاز ازت، بدون فوت وقت، دربندی صورت میگیرد.
برای بستهبندی روغن کنجد خام با قابلیت مصرف خوراکی و روغن کنجد پالایش شده، میتوان از ظرفهای فلزی نفوذناپذیر با دربهای محکم استفاده کرد. در صورت بستهبندی روغن در ظرفهای فلزی برای استفاده خانوار، باید این ظرفها، مجهز به درب قیفشونده باشند. همچنین میتوان این روغن را در ظرفهای شیشهای رنگی و یا شفاف و برچسبگذاری شده بهگونهای که روغن در برابر نور نباشد، بستهبندی نمود. در این فرآورده، حجم ظرفهای بستهبندی نباید بیش از نیملیتر باشد.
در صورت استفاده از ظرفهای پلیمری برای روغن کنجد، جنس و ترکیبات این ظرفها باید مورد تایید مراجع قانونی باشد.
شرکت حلوای عقاب، یکی از شناختهشدهترین تولیدکنندگان محصولات کنجدی در ایران است که همواره تلاش میکند تا تمامی محصولات را مطابق با استانداردهای بینالمللی و همچنین توجه به گوناگونی سلیقه افراد جامعه، تولید و به بازار عرضه کند.
